DAVRANIŞTA GÜZELLİK
Davranışlarımız, bizim ruh halimizi yansıtmaktadır. Dolayısıyla ne böbürlenerek, kibir ve gururla yürümek veya konuşmak gibi bir hataya düşmemeliyiz. Kendimize karşı olduğu kadar, çevremizdeki her kese karşı da ölçülü, yerinde uygun olan davranışı sergilememiz gerekir. Matem olan yerde kahkaha ile gülmek ne kadar garipsenecek, ayıplanacak bir hal ise, yeri olmayan bir ortamda başka alakasız bir davranışta bulunmak da o kadar çirkindir. Davranış, başka varlıklara karşı olan muamelemizdir. Örneğin Kurban keserken, o hayvana karşı gayet yumuşak, merhametle muamele etmemiz, teslim olan düşmanımıza karşı insana yaraşır tarzda muamelede bulunmak, fakire yardım ederken onurunu incitmeden yardımda bulunmak gibi.
İslam davranış güzelliği konusunda insanlara şu bilgileri vermektedir: Bireyler, anne babasına, çevresindeki insanlara iyi davranmalıdır. Kur’an bu gerçeğe şu şekilde işaret etmektedir: “Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın ve uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunanlara (hizmetçilere..) iyi davranın.” (Nisâ suresi, 36. ayet,) Doğal çevreye, bitkilere, doğaya ve evrendeki tüm varlıklara iyi ve güzel davranmak Müslüman’ın görevidir. Kur’an, iyi ve güzel davranışlar sergileyenlerin ahirette ödüllendirileceği haber vermektedir. Bir ayette, “Muhakkak ki, iyilik edenlere( güzel davranışlar sergileyenlere) Allah’ın rahmeti çok yakındır.”(Araf suresi, 56. ayet.) buyrulmaktadır.
Sosyal bir varlık olan insan, toplumda diğer insanlarla birlikte yaşar. Aile, okul, işyeri, cami, park gibi toplumsal mekânları insanlarla birlikte kullanır. Kişinin başarılı ve mutlu olması, başka insanlarla sağlıklı bir iletişim kurabilmesi ile mümkündür. Bireyin, aile, iş hayatı, giyim kuşamı, arkadaşları, temizliği gibi her türlü sosyal ve bireysel ilişkisinde başarısı en güzel davranışları sergilemesi ile mümkündür. Müslüman, söz ve davranışları ile güven veren ve dürüst olan kimsedir. Davranışlarında hile bulunmayan kimse, toplumun güvenini kazanır. Güzel davranmak insan ilişkilerinin esasını oluşturur. Güzel davranışlar, akrabaya, komşuya, yetim ve öksüzlere, doğal çevreye, bitkilere, hayvanlara kısacası yaratılan tüm canlı ve cansız varlıklara gösterilmelidir.
Güzel davranışlar, herkesin yapması gereken bireysel ve toplumsal yararları olan ahlaki ilkelerdir. Güzel davranışlar, güzel ahlakın meyveleridir. Davranışlarının güzel olması için kişi dürüst olmalı, çalışıp üretmeli, insanlara yardımda bulunmalı, yüce yaratıcıya verdiği nimetlerden dolayı şükretmeli, başına gelen olumsuzluklara karşı sabır gösterip tevekkül etmelidir. Temizliğe önem vermek, tutumlu olmak, doğru ve dürüst olmak, tüm canlılara iyi davranmak, bilim öğrenmek ve öğretmek de güzel davranışlardan bazılarıdır.
İslam davranış güzelliği konusunda insanlara şu bilgileri vermektedir: Bireyler, anne babasına, çevresindeki insanlara iyi davranmalıdır. Kur’an bu gerçeğe şu şekilde işaret etmektedir: “Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın ve uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunanlara (hizmetçilere..) iyi davranın.” (Nisâ suresi, 36. ayet,) Doğal çevreye, bitkilere, doğaya ve evrendeki tüm varlıklara iyi ve güzel davranmak Müslüman’ın görevidir. Kur’an, iyi ve güzel davranışlar sergileyenlerin ahirette ödüllendirileceği haber vermektedir. Bir ayette, “Muhakkak ki, iyilik edenlere( güzel davranışlar sergileyenlere) Allah’ın rahmeti çok yakındır.”(Araf suresi, 56. ayet.) buyrulmaktadır.
Hz. Muhammed’in davranışlarında ne gibi güzellikler bulunmakta idi?
Güzel ahlak sahibi kimseler, güzel davranışlarda bulunurlar. İslam Peygamberi Hz. Muhammed, güzel davranışlarda bulunma konusunda insanların örnek aldığı bir kimsedir. O, iman, ahlak, ibadet ve takva konularında dinin emrettiği şekilde en güzel davranışları; sergilemiş, insanlara da bu davranışların yapılmasını tavsiye etmiştir. Onun güzel davranışları, her işinde adaletli oluşu, kötü davranışlarda bulunanlara karşı bile iyilikle yanıt verebilme olgunluğu, özellikle yardıma muhtaç kimselere karşı merhametli oluşu, temizliğe önem verişi başta olmak üzere yaptığı uygulamalardır. Hz. Muhammed, insanların davranışlarında kusur aramaz, kötü davranışların düzeltilmesi için onlara doğrusunu gösterirdi.
Güzel davranışların ne gibi bireysel toplumsal yararları bulunmaktadır?
Güzel davranışlar, herkesin yapması gereken bireysel ve toplumsal yararları olan ahlaki ilkelerdir. Güzel davranışlar, güzel ahlakın meyveleridir. Davranışlarının güzel olması için kişi dürüst olmalı, çalışıp üretmeli, insanlara yardımda bulunmalı, yüce yaratıcıya verdiği nimetlerden dolayı şükretmeli, başına gelen olumsuzluklara karşı sabır gösterip tevekkül etmelidir. Temizliğe önem vermek, tutumlu olmak, doğru ve dürüst olmak, tüm canlılara iyi davranmak, bilim öğrenmek ve öğretmek de güzel davranışlardan bazılarıdır.